“We gaan voor duurzaam en dat is breder dan groen”
Yge Valk is al vanaf de oprichting in 2015 betrokken bij Grieneko, de energiecoöperatie in het Friese Baard en omstreken. In de afgelopen jaren kwamen er niet alleen meerdere postcoderoosprojecten van de grond, maar werkte de energiecoöperatie ook aan tal van andere manieren om de lokale energietransitie te stimuleren. “Als je wilt dat mensen meedoen, dan moet je er gewoon heen. Je kunt wel een foldertje in bus doen, maar dan gebeurt er weinig.”
Vanaf het begin betrokken
“Ik ben al wel 30 jaar bezig om minder energie te gebruiken. De boerderij uit 1864 waar ik eerder woonde kregen we uiteindelijk net zo energiezuinig als de nieuwbouwwoning waarin we daarvoor woonden. Dan moet je toch wel behoorlijk isoleren en vertimmeren. Tijdens vakanties zag ik de gletsjers kleiner worden en dan weet je dat er wat moet gebeuren. En daar kun je zelf ook wat aan doen. Eind 2014 zijn we hier in Baard op initiatief van dorpsbelang begonnen met een dorpsvisie. Er moest een energiecommissie komen en hier ben ik samen met vier anderen ingestapt. Op 19 mei 2015 zijn we met z’n allen naar de notaris gegaan en is Grieneko officieel opgericht. Ik ben de vice-voorzitter en de trekker van de postcoderoosprojecten.”
Van elkaar leren
“De oprichting ging snel, omdat we het al wel behoorlijk eens waren. Er was ook wel veel informatie; je hoeft niet alles zelf uit te vogelen. Zo vroegen we aan een al bestaande coöperatie of we de statuten mochten lenen. Je kunt overal wel wat weghalen en als je het dan over de inhoud eens bent, kost het niet veel tijd. Andersom helpen we nu ook andere dorpen met informatie en door dingen uit te leggen. Zo kun je elkaar versterken. We bezoeken ook grotere vergaderingen, zoals laatst het warmtecongres in Nijmegen. Daar doe je contacten op. Overal hoor je enthousiaste mensen en overal steek je wat van op. Je moet wel veel tijd erin steken, wil je een goed resultaat bereiken. Maar dat is niet erg, want je wereld wordt wel groter.”
Postcoderoosprojecten
“Ons eerste postcoderoosproject is in juli 2018 gerealiseerd. Een tweede is in november 2018 aangelegd. In beide gevallen liggen er ruim tweehonderd zonnepanelen op het dak van een veehouder. Het mooie is dat ze zelf ook meedoen. Als ze echt deelnemen aan de coöperatie, hebben ze er zelf meer belang bij dat alles goed blijft werken. De mensen die participeren, worden ook lid van Grieneko. Het overgrote deel gaat bovendien over op groene energie van Energie VanOns. Zo snijdt het mes aan meerdere kanten en kunnen we ook weer meer doen. We zijn nu alweer in gesprek over een derde opwekproject.”
Niks opdringen
“Een deel van de opbrengsten gaat naar nieuwe opwekprojecten, maar we geven bijvoorbeeld ook participaties aan lokale verenigingen. Hierdoor krijgt ons dorpshuis nu energiebelasting terug en nemen ze energie af bij Energie VanOns. Op die manier is het best lonend om zo nu en dan wat weg te geven. Maar we dringen nergens iets op. We leggen een idee neer en dan is het aan de ander. Sowieso leggen we alle ideeën voor aan onze leden op de algemene ledenvergadering. Met zo veel kleine dorpen kun je niet alles evenredig verdelen over de leden, maar moet je iets kiezen waar alle leden het over eens zijn. Bijvoorbeeld door alle inkomsten in één project te stoppen in een dorp waar maar weinig mensen wonen, maar waar dat project wél heel belangrijk is.”
Andere groene initiatieven
“We hebben ook interesse in andere dingen. Zo hebben we een elektrische deelauto uitgeprobeerd. Maar ons dorp is te klein om echt zo’n auto hier neer te zetten. We houden dingen bewust open. In onze statuten staat daarom ook dat we bijvoorbeeld openbaar vervoer of zorg op ons kunnen nemen. We gaan voor duurzaam en dat is breder dan groen. Als je mensen langer wilt laten wonen in hun huidige woning, horen zorg en openbaar vervoer er ook bij. “
Energieneutraal
“Op dit moment zijn we bezig met een pilot om zo’n vijftig woningen energieneutraal of zo zuinig mogelijk te maken, zo mogelijk van het gas af. Dat is voor iedere woning anders. Je stelt een plan op van de huidige situatie, kijkt dan wat zou kunnen en wat het ongeveer zou kosten. We hebben in het aardbevingsgebied in Groningen rondgefietst en dan zie je al die ellende. Ik ben daarom nu ook zelf van het gas af. Eerder deed ik mee aan de Nationale Duurzame Huizen Route. Er kwamen maar weinig mensen kijken, maar die gaan nu wel aan de slag met dezelfde energiezuinige oplossingen. Dat je andere mensen op pad helpt om ook te beginnen, dat vind ik echt leuk.”
Begin met een inventarisatie
“Vlak na de oprichting van Grieneko zijn we begonnen met een inventarisatie bij elk huis in ons dorp met de vraag: kun je aangeven wat er tot nu toe gedaan is aan energiebesparing, wat je zou willen in de nabije toekomst en wat je huidige energieverbruik is? Doordat we echt bij de mensen langsgingen, hadden we een respons van 85%. Dat gaf een heel goed inzicht. Zo kwam er onder andere uit dat 30 van de 80 huishoudens zonnepanelen wilden. Toen zijn wij beziggegaan met het zoeken van een goede leverancier. Als ik nu opnieuw zou beginnen, zou ik het precies weer zo doen. Mensen betrekken, niet afwachten, maar gewoon erheen. Persoonlijk contact is altijd het beste dat je kunt hebben.”
