Zonneparken en biodiversiteit kunnen juist prima samengaan
‘Zo’n zonnepark op een oude akker is zonde! Schaarse landbouwgrond gaat verloren en het is ook slecht voor de natuur.’ Het is een vaak gebruikt argument tegen zonneparken, maar is het ook waar? Steeds meer initiatieven rond zonneparken laten zien dat energie en ecologie juist heel goed hand in hand kunnen gaan. Christiaan Teule van NMF Drenthe en Marieke Wiersma van Grunneger Power vertellen over de combinaties van zonne-energie en biodiversiteit waar zij bij betrokken zijn.
Energietuinen
“Vanuit NMF werken we nu op drie plekken in Nederland aan een Energietuin,” vertelt Christiaan, Programmaleider Energie en Duurzaamheid. “Zo’n Energietuin is een voor iedereen toegankelijk park of tuin waar je kunt recreëren, beleven, rondlopen en waar ondertussen ook nog energie wordt opgewekt. Er is bovendien veel aandacht voor educatie over de natuur en groene energie. Bij Hengelo zit Solarpark de Kwekerij, een zonnepark met een hele belevingstuin. Zoiets willen wij ook. We willen een aanpak ontwikkelen voor hoe je energieopwekking en ecologische beleving goed kunt combineren.”
Zonnepark Assen-Zuid als Energietuin
“Een van de projecten waar we aan werken is het zonnepark bij Assen-Zuid, waar ook Bronnen VanOns en Energiecoöperatie Duurzaam Assen bij betrokken zijn. Bij dit project zijn we het meest ver, omdat we daar al een vergunning en SDE-financiering hebben geregeld. Waar we nu tegenaanlopen, is de beperkte netcapaciteit van Enexis. Misschien duurt het nog wel drie jaar voor we mogen gaan bouwen. Dat geeft ons wel de tijd om na te denken.”
Biodiversiteit, educatie en betrokkenheid
“Belangrijk als je zo’n tuin gaat ontwikkelen, is dat je echt de combinatie maakt. Dat het park beleefd kan worden. Dat er ruimte is voor recreatie en educatie. Educatie is net als ecologie een speerpunt, dus je ontkomt niet aan dingen als een bijenkast en een insectenhotel. Maar dat mag niet het enige zijn dat je voor de biodiversiteit gaat doen. Je kunt het park ook slim beplanten, zoals met een bloeiboog waarmee je seizoensbreed dieren aantrekt. Verder is eigenaarschap van de lokale omgeving belangrijk, bijvoorbeeld met een energiecoöperatie. Betrokkenheid van de omgeving is een van de voorwaarden.”
Kans om leden te betrekken
Ook Marieke, projectleider en aanjager bij energiecoöperatie Grunneger Power, ziet energieopwekking in combinatie met biodiversiteit samengaan met educatie en lokale betrokkenheid. Ze is betrokken bij zonnepark Vierverlaten bij Hoogkerk. “Het gezamenlijk verhogen van de biodiversiteit in een zonnepark, bijvoorbeeld met een natuurwerkdag, is een prachtige manier om onze leden te betrekken.”
Bedrijventerrein wordt insectenparadijs?
“Het was niet vanaf het begin vanuit de gemeente de bedoeling dat zonnepark Vierverlaten veel met biodiversiteit zou doen. Vooraf zijn er wel eisen gesteld aan de partij die het park ontwikkelde. Het was een semi-bedrijventerrein. Er was een eenvoudig ecologisch plan. De acties die uitgevoerd zijn door de bouwer zijn het verschralen van de grond, het inzaaien van een inheems wild bloemenmengsel en incidentele begrazing door schapen. Daarom zijn we ook blij dat er een onderzoek is gedaan. En dat de eerste resultaten positief zijn. Nu Grunneger Power Vierverlaten in bezit heeft, kunnen we kijken hoe we dat kunnen uitbouwen.”
Toename verschillende insecten
Het recente onderzoek van de Stadsecoloog van de Gemeente Groningen zorgde voor blij nieuws. Zonnepark Vierverlaten blijkt een toename aan verschillende insecten op te leveren. Dankzij de diverse kruiden en struiken, en de schapen die er grazen zijn er na twee jaar fors meer plantensoorten en insecten. Marieke vertelt trots: “We staan nog maar aan het begin van het ecologisch ontwikkelen van het zonnepark. Maar het rapport van de gemeente en de aanbevelingen van de ecoloog zijn een mooi uitgangspunt.”
Ideeën en mogelijkheden
“We zijn nu alle ideeën aan het bekijken. Of we er wat mee kunnen. Zo kunnen we eventueel de leden erbij betrekken. Samen nestkasten ophangen. Nog verder inzaaien. Een biodiversiteitsdag of natuurwerkdag op Vierverlaten zit wat mij betreft in de planning. Andere energiecoöperaties en zonneparken die nog minder ver zijn zou ik als tip willen geven eerst te kijken naar de huidige natuurwaarde van de locatie van je opwekproject. Wat is je basis? En bekijk dan wat er wél mogelijk is. Want een ontwikkelaar zal je waarschijnlijk vooral vertellen wat er niet mogelijk is.”
Nu nog gewoon akkergebied
Ook bij Assen-Zuid staat het vaststellen van de huidige natuurwaarde op de planning. Christiaan: “Er staat nu nog mais, aardappel en gras. Er zijn alleen nog maar plannen op papier. We gaan nog een echte 0-meting doen. Want wat willen we eigenlijk verbeteren in Assen-Zuid? Welke biodiversiteit willen we aantrekken? Insecten, vogels, vleermuizen, andere zoogdieren? Daar hebben we nog wel een jaar de tijd voor om over na te denken.”
Effect van zonnepanelen op de natuur
“Er is best veel bekend over het effect van zonnepanelen op bepaalde dieren en planten. Afhankelijk van de opstelling is er bijvoorbeeld een negatief effect door verdroging onder de panelen. Ook is het voor kerkuilen lastiger om op muizen te jagen. Andere vogels broeden juist graag tussen de panelen. Er is echter nog maar weinig bekend over hoe een zonnepark positief kan bijdragen in brede zin. Het is onontgonnen terrein. Universiteit Wageningen helpt ons hierbij. We hopen op meer reuring rond het concept ‘Energietuin’; dat je energie en ecologie kunt combineren. Het is een gemiste kans bij zonneparken. Het wordt vaak een industrieel landschap, terwijl het ook een landschap kan worden waar je echt gebruik van kunt maken.”
Foto: Bruine kikker in zonnepark – Christiaan Teule – Natuur en Milieufederatie Drenthe
